قانـون مالیـات بـر ارزش افـزوده

قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده مشتمل بر ده فصل و ۵۷ ماده در خرداد ۱۴۰۰ به تصویب رسیده و اجرای آن برای دی ماه ۱۴۰۰ پیش بینی شده است. اهم نکات و ملاحظات و ضوابط قانون مزبور، به شرح زیر به اطلاع می رسد. از آنجائیکه اجرای قانون منوط به برخی اقدامات اولیه و راه اندازی سامانه های مرتبط و سایر زیرساختها و آئین نامه های مورد نیاز است و تا قبل از آن در مواردی ممکن است قانون سال ۱۳۸۷ لازم الاجرا باشد، لذا خلاصه مقررات قبلی نیز در ادامه درج گردیده است.

کلیات
فصل اول قانون شامل تعریف و کلیات و دامنه کلی شمول قانون است.
بطور کلی عرضه کالا و ارائه خدمات در ایران و واردات و صادرات آنها از لحاظ مالیات و عوارض مشمول این قانون است. به موجب این قانون عرضه کالا به خود فقط در صورتیکه برای استفاده شغلی باشد، مشمول نبوده و معاوضه خدمات و کالاها هم برای هر یک از طرفین، مشمول مقررات این قانون اند. به موجب ماده ۴ قانون، مودی مکلف است حداکثر تا پایان ماه پس از انقضای هر دوره (سه ماهه) کل عوارض و مالیاتی را که طی آن دوره به فروش کالا و ارائه خدمات وی تعلق گرفته است، پس از کسر اعتبار مالیاتی پرداخت نماید. به علاوه به موجب ماده ۵ قانون ، ماخذ محاسبه مالیات در مورد مودیان عضو “سامانه مودیان” ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی و در مورد مودیانی که عضو سامانه مزبور نیستند، ارزش روز کالا و خدمات در زمان تعلق می باشد که سازمان امور مالیاتی می تواند برای تشخیص آن از دفاتر ، اسناد و مدارک الکترونیکی و غیر اکترونیکی یا نظر کارشناس استفاده نماید.

در خصوص کالای وارداتی ، ماخذ محاسبه مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی(حقوق گمرکی و سود بازرگانی) می باشد.

نرخ مالیات و عوارض کالاها به استثنای کالاهای خاص، ۹ درصد می باشد. مالیات و عوارض پرداختی به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب می گردد و از مالیات ها و عوارض و عوارض فروش آنها کسر می شود. در صورتیکه مودی فقط به عرضه کالا و ارائه خدمات معاف اشتغال داشته باشد، مالیات و عوارض پرداختی بابت خرید قابل تهاتر و استرداد نمی باشد.

مالیات و عوارض مربوط به خرید ماشین آلات خطوط تولید به هر حال قابل کسر ، تهاتر و استرداد می باشد.

معافیت ها
به موجب ماده ۹ قانون، موارد زیر از پرداخت مالیات و عوارض معاف اند:

الف: کالاها
– محصولات کشاورزی
– سردخانه
– دام زنده و خوراک دام
– بذر و نشاء و نهال و سم
– آب مصرف کشاورزی
– لبنیات و تخم ماکیان و آرد و نان، گوشت و فرآورده های گوشتی ( با در نظر گرفتن شرائط مربوطه)
– شیر خشک
– تخم مرغ نطفه دار
– خمیر کاغذ باطله و دفتر تحریر، کاغذ چاپ و روزنامه ، کتاب و مجله
– کالاهای وارده همراه مسافر
– شمش (وارداتی و داخلی) طلا و حواله های مربوطه
– دارایی های غیر منقول
– هر گونه انتقال دارائی از/ به صندوق های سرمایه گذاری های پروژه، نهادهای واسط
– فرش دستباف و صنایع دستی ( طبق فهرست مربوطه)
– انواع دارو انسانی و دامی و لوازم درمانی و توانبخشی ( با رعایت شرائط مربوطه)
– رادار و تجهیزات ناوبری و هوانوردی ، تجهیزات دفاعی و امنیتی ( به پیشنهاد وزارت دفاع)
– سازمان امور مالیاتی به موجب قانون مکلف است فهرست کالاها و خدمات معاف را اطلاع رسانی نماید.

ب: خدمات
– خدمات درمانی، توانبخشی، پیشگیری ، آرامستان ها
– خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی ، مکانیزاسیون آب کشاورزی، کشت ، بافت و تکثیر و تولید مربوط به گیاهان
– خدمات زینک و چاپ نشریات ۰ به استثنای موسسات کنکور و کمک آموزشی و تبلیغات کالا در روزنامه ها و نشریات.
– خدماتی که ما به ازای آن بصورت حقوق و دستمزد پرداخت می شود به شرط آنکه مشمول مالیات حقوق باشد.
– عملیات و خدمات بانکی، قرض الحسنه، مالی و اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی، صندوقهای حمایتی، ضمانت صادرات، سرمایه گذاری و بیمه ای و پژوهش و فناوری
– خدمات بازار سرمایه، انتشار و انتقال سهام، صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری
– صدور و ابطال و نقل و انتقال واحدهای سرمایه گذاری، سود تسهیلات لیزینگ شرکتهای دارای مجوز از بانک مرکزی
– خدمات حمل و نقل ( بار و مسافر) درون و برون شهری و بین المللی جاده ای، ریلی و دریایی
– خدمات آموزش پرورش و ورزشی دارای مجوز
– خدمات هتل و اقامت ( سه ستاره و پائین تر)
– قدرالسهم هزینه های مشترک شهرک های صنعتی
– خدمات فنی و بازسازی تجهیزات نیروهای مسلح ( با رعایت شرائط و فهرست مرتبط)
– دریافت خسارت، درآمد حاصل از تسعیر ارز، سود و جریمه و سرمایه و کمک های دولتی
– به موجب ماده ۱۰ قانون، موارد زیر از پرداخت مالیات و عوارض معاف هستند و مالیات و عوارض خرید نهاده های آنها مسترد می شود.
– صادرات کالا به خارج از طریق مبادی خروجی رسمی با ارائه پروانه سبز گمرکی
– صادرات خدمات با ارائه قرارداد و گواهی انجام کار که به تایید نمایندگی رسمی ایران در کشور مقصد رسیده باشد یا گواهی ارزآوری با تائید بانک مرکزی یا سایر اسناد و مدارک مثبته ( صادرات کالا و خدمات از قلمرو گمرکی سرزمین اصلی به مناطق آزاد تجاری-صنعتی خارج از نقاط جمعیتی که دارای تراز تجاری مثبت باشند با تایید محصور بودن آنها به صورت سالانه، مشمول این بنداست)
– خدمات معاوضه ( سواپ SWAP) نفت خام، فرآورده های نفتی، گاز طبیعی و برق (فروش فرآورده های نفتی به صورت ارزی به شرکتهای هواپیمائی خارجی در فرودگاه های داخلی، فروش سوخت در جایگاه های مستقر مرزی و فروش سوخت دارای پروانه صادراتی به کشتی ها، صادرات محسوب می شود)

به موجب تبصره ۳ ماده ۱۰ قانون ، خدماتی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی مقیم ایران یا شعب شرکتهای خارجی ارائه می شود، اگر محل مصرف یا مقصد خدمات داخل باشد یا خارج از کشور، در صورتیکه مستقیم یا غیرمستقیم ارز وارد کشور بشود، صادرات محسوب می شود.

به موجب ماده ۱۱ قانون ، مالیات و عوارض پرداختی خرید کالا که ظرف دو ماه از تاریخ خرید همراه مسافر داخلی یا خارجی از کشور خارج می شود و نیز مالیات و عوارض پرداختی گردشگران خارجی بابت بلیط پرواز خارجی خریداری شده از شرکتهای ایرانی طبق آئین نامه مربوطه توسط سازمان مسترد می گردد.

به موجب ماده ۱۲ قانون، کلیه فعالان اقتصادی با حجم فعالیت مشخصی که توسط هیئت وزیران تصویب می گردد، مکلف به ثبت معاملات و عضویت در سامانه مودیان هستند. عدم عضویت و ثبت مشمول جریمه هائی طبق قانون خواهد بود.

وظائف مودیان و اشخاص ثالث

پس از راه اندازی سامانه مودیان ، همه مشمولان این قانون موظف اند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی مقرر و اعلام می کند، در سامانه مزبور ثبت نام نموده و معاملات خود را در آن ثبت کنند که به منزله ثبت در دفاتر قانونی است. تا آن زمان ترتیبات ارائه اظهارنامه و ثبت نام طبق مقررات قانون ارزش افزوده سال ۱۳۸۷ است .

دستگاه های اجرائی دولتی مکلف اند قراردادها و معاملات خود را در سامانه مودیان ثبت نمایند.

مودیان مکلف اند مالیات و عوارض فروش را از خریداران وصول و پس از کسر مالیات و عوارض پرداختی به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کنند. به علاوه سازمان امور مالیاتی می تواند بخشی از مودیان را مکلف کند مالیات و عوارض متعلقه را همزمان با صدور صورتحساب (براساس آئین نامه مربوطه) به حساب سازمان واریز کند.

گمرک جمهوری اسلامی ایران مکلف است مالیات و عوارض کالاهای وارداتی را در زمان ترخیص قطعی به حساب سازمان واریز کند. در مورد مورد موقت و ورود موقت برای پردازش گمرک باید تضمینات لازم را اخذ نماید.

مالیات کالاهای خاص
نرخ مالیات و عوارض کالاهای خاص به شرح زیر پیش بینی شده است.
الف- کالاهای نفتی:
– بنزین و سوخت هواپیما ۳۰ درصد
– نفت گاز و سفید و کوره و گاز ۱۵ درصد

ب- طلا ، جواهر و پلاتین:
– اصل طلا و جواهر و پلاتین معاف اند
– اجرت ساخت مشمول ۹٪ مالیات است

ج- نوشابه های قندی و سایر کالاهای آسب رسان به سلامت:
– تولید داخل ۱۶ درصد و واردات ۳۶ درصد

د- سیگار و محصولاتی دخانی:
– سیگار و توتون داخلی ۲۵ درصد
– سیگار و توتون داخلی با نشان بین المللی ۴۰ درصد
– سیگار و توتون وارداتی ۶۵ درصد
– توتن خام وارداتی ۱۰ درصد
– خرمن توتون وارداتی ۳۵ درصد

موارد فوق قابل افزایش از سال دوم اجرای قانون بطور سالیانه به میزان پنج واحد درصد تا ۱۲۵ درصد خواهد بود.

مالیات و عوارض خاص

واحدهائی که حدود مجاز و استانداردهای زیست محیطی را رعایت نمی کنند ، در صورتیکه به رفع آلایندگی خود اقدام ننمایند، از نیم درصد عوارض تا ۵/۱ درصد به ماخذ بهای فروش، مشمول عوارض سبز می شوند (ماده ۲۷ قانون). مضافا آنکه سرمایه گذاری هائی که به منظور رفع یا کاهش آلایندگی واحدها انجام می شود، از بدهی و عوارض آنها قابل کسرخواهد بود و یا حسب مورد به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته خواهد شد.

شماره گذاری وسائط نقلیه موتوری غیر هیبرید( Hybrid) به ماخذ بهای فروش کارخانه حسب اینکه تولید داخل یا وارداتی هستند از ۲۵ درصد تا ۹ درصد مشمول عوارض سبز خواهند بود ضمن آنکه عوارض سالانه آلایندگی هم برای خودروها و وسائط نقلیه پیش بینی شده اند .

براساس ماده ۳۲ قانون ۵ درصد بهای بلیط یا قرارداد حمل و نقل برون شهری مسافر (غیرریلی) به عنوان عوارض شهرداری از مسافران دریافت خواهد شد که اعتبار مالیاتی به حساب نخواهد آمد.

جریمه ها
در ماده ۳۶ قانون جرائمی برای عدم تسلیم اظهارنامه یا کتمان معامله، کم اظهاری مالیات و عوارض فروش و بیش اظهاری عوارض خرید، استناد به اسناد و اسامی صوری و غیر واقعی و امثالهم و همچنین دریافت مالیات توسط اشخاص غیرمجاز، تا ۲ برابر مالیات و عوارض پرداخت نشده تا موعد مقرر و تا ۳ برابر آن در صورت تکرار تخلف، پیش بینی شده است.

سایر مقررات
در مواد ۴۸ تا ۵۴ قانون، اصلاحاتی در مورد نحوه اعتراض و پیگیری موضوع در هیئت های حل اختلاف مالیاتی و ترکیب و تشکیل آنها پیش بینی شده است. مضافا آنکه احکام مربوط به مالیات ارزش افزوده در برخی قوانین دیگر منجمله بخش هائی از قوانین موانع تولید رقابت پذیر، برنامه پنجساله ششم، مقررات تردد وسائل نقلیه خارجی، نحوه تامین هزینه های اطاق های بازرگانی، قوانین گمرکی ، قانون تنظیم بخش از مقررات مالی دولت و …………. فسخ و حسب مورد جایگزین شده اند.

توجه : موارد فوق صرفاً جهت آشنائی با موضوع بوده و لازم است برای استناد به متن قانون مراجعه شود.

در ادامه مواردی از قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷ نیز آورده شده است.

قانون مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، مشتمل بر ده فصل و ۵۲ ماده در تیرماه ۱۳۸۷ به تصویب رسیده و اجرای آن از مهرماه ۱۳۸۷ برنامه‌ریزی شده است.
به علت پیچیدگی و جدید بودن موضوع این قانون و در اجرای ایفای تکالیف قانونی، بدینوسیله اهم ملاحظات و نکات مهم اجرائی این قانون و به شرح زیر به اطلاع می‌رسد.

دامنه شمول قانون
فصل اول قانون مالیات بر ارزش افزوده (مواد ۱ الی ۱۱) شامل سرفصلهایی چون کلیات، تعاریف و دامنه شمول این قانون می‌باشد که بطور خلاصه دامنه شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل:
عرضه و فروش کلیه کالاها و ارائه خدمات (به غیر از کالا و خدمات معاف، به شرح بند ۲ ذیل) و همچنین واردات و صادرات آنها مشمول قانون جدید مالیاتی است.

معافیت‌ها
فصل دوم قانون شامل مواد ۱۲ و ۱۳ ، معافیت‌های موضوع این قانون را به جزئیات ارائه داده است. بطور خلاصه، برخی از کالاها و خدمات از شمول این نظام مالیاتی و در نتیجه اخذ این مالیات از مصرف‌کنندگان کالا یا خدمات، معاف تشخیص داده شده است، از آنجمله:

– کالاهای مصرفی که جزو سبد کالای مصرفی خانواده‌های کم درآمد محسوب می‌گردد، همانند نان، قند، شکر … و امثالهم.
– محصولات و نهاده‌های کشاورزی
– انواع دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان.
– انواع دارو، خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات توانبخشی و حمایتی
– خدمات پژوهشی و آموزشی
– خدمات عمومی بانکی
– خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون و برون شهری جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی.
– اقلام فرهنگی همانند، کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
– خرید و فروش و اجاره اموال غیرمنقول (زمین، ساختمان)
– صادرات کالا و خدمات صادراتی مشمول نرخ صفر می‌گردد و در این رابطه نیز هرگونه مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده، به مؤدی بازگردانده می‌شود.
– مؤدیانی که فروش کالا یا خدمات آنها از ۳ میلیارد ریال در سال تجاوز ننماید، از ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات معاف می‌باشد.

مأخذ، نرخ و نحوه محاسبه مالیات (آخرین تغییرات)
مصادیق فوق در فصل سوم (مواد ۱۲ الی ۱۷) مورد بحث قرار گرفته است. به طور خلاصه، نرخ این مالیات برای کالاها و خدمات عمومی در حال حاضر عبارتست از ۶ درصد از بابت مالیات، به علاوه ۳ درصد از بابت عوارض (جمعا ۹ درصد) که نسبت به ماخذ مالیات محاسبه می‌شود .

وظایف و تکالیف مؤدیان
فصل چهارم، وظایف و تکالیف مودیان را در طی مواد ۸ الی ۲۳ مشخص نموده است، موارد زیر در این رابطه حائز اهمیت می‌باشند.

– فعالان اقتصادی برای انجام و اجرای این قانون، ضروری است با سازمان امور مالیاتی کشور اقدام به ثبت نام نمایند. مؤدیانی که حداقل مشمول یکی از شرایط زیر باشند، مشمول اولین مرحله ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند:
الف- کلیه واردکنندگان
ب- کلیه صادرکنندگان
ج- کلیه فعالان اقتصادی با فروش بالاتر از ۳ میلیارد ریال در سال.

– مؤدیان مالیاتی این قانون، در هر سال شمسی و هر سه ماه یکبار، مکلف به ارائه ۴ اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده (VAT)، براساس فرم و دستورالعمل سازمان امور مالیاتی کشور می‌باشند.
– جرایم خاصی برای عدم انجام تکالیف فوق در این قانون پیش‌بینی شده است، از آنجمله عدم ثبت‌نام به موقع و اخذ شماره مالیاتی، عدم تهیه صورتحساب و گزارش مالیاتی مخصوص و مورد تائید سازمان امور مالیاتی کشور، عدم پیش‌بینی سرفصل حسابهای لازم در سیستم حسابداری مؤدی، جهت جداسازی حساب طلب و یا بدهی این مالیات و بالاخره عدم تسلیم به موقع اظهارنامه‌های مالیاتی، مطابق با فرم تهیه شده

سازمان مالیات بر ارزش افزوده
فصل پنجم (مواد ۲۴ الی ۳۳) اختصاص به سازمان مالیات بر ارزش افزوده و وظایف و اختیارات آن داده شده است. قانون مالیات بر ارزش افزوده، مؤدیان را مجاز به استفاده از خدمات مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی و یا سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران نموده که در این مورد، گزارش حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده هر یک از آنها، حکم رسیدگی قطعی را دارد و سازمان مالیاتی مکلف به قبول و صدور مفاصا حساب مالیاتی و یا واریز طلب مالیات بر ارزش افزوده (VAT) می‌باشد.

متفرقه
فصل ششم الی دهم این قانون، مشتمل بر مواد ۳۸ الی ۵۲ به مواردی چون، سایر مقررات، عوارض کالاها و خدمات، حقوق ورودی، سایر مالیاتها و عوارض خاص و بالاخره تکلیف سایر قوانین مربوطه و تاریخ اجراء قانون، اختصاص داده شده است.

خلاصه اطلاعات کلی فوق، فقط به منظور آشنایی با کلیت این قانون، تجهیز و آموزش به موقع کارکنان برای اجرای این قانون ارائه گردیده است و به هیچ وجه کامل نمی‌باشد. توصیه می‌گردد اقدامات مقتضی در جهت اجرای کامل قانون مالیات بر ارزش افزوده به عمل آید. در صورتیکه اطلاعات بیشتر و یا سئوالات دیگری مورد لزوم واقع گردید، خواهشمند است مراتب را از طریق شماره تلفن ۲۲۱۳۷۷۰۷ و تماس با یکی از شرکاء یا مدیران ارشد موسسه، با ما در میان بگذارید.